Zmiana paragrafu Katechizmu na temat kary śmierci

Katolicka demonstracja przeciwko karze śmierci, Kalifornia, 25 luty 2017. Zdjęcie: REUTERS/Andrew Cullen.

„Kara śmierci jest niedopuszczalna, ponieważ jest zamachem na nienaruszalność i godność osoby ludzkiej”.

Papież Franciszek zmienił paragraf Katechizmu Kościoła Katolickiego dotyczący kary śmierci. W Watykanie opublikowano właśnie opracowane przez Kongregację Nauki Wiary i zaaprobowane przez Ojca Świętego nowe brzmienie n. 2267 Katechizmu Kościoła Katolickiego na temat kary śmierci.

Obecnie jest ona niedopuszczalna i sprzeczna z nauczaniem Kościoła.

Dawne brzmienie paragrafu na temat kary śmierci

Katechizm Kościoła Katolickiego był promulgowany w roku 1992 przez św. Papieża Jana Pawła II.  W roku 1995 po wydaniu encykliki Evangelium vitae została do niego wprowadzona zmiana dotycząca kary śmierci. Dopuszczano wtedy karę śmierci, jednocześnie jednak podkreślając, że przypadki absolutnej konieczności jej zastosowania są bardzo rzadkie.

Paragraf brzmiał: „kiedy tożsamość i odpowiedzialność winowajcy są w pełni udowodnione, tradycyjne nauczanie Kościoła nie wyklucza zastosowania kary śmierci, jeśli jest ona jedynym dostępnym sposobem skutecznej ochrony ludzkiego życia przed niesprawiedliwym napastnikiem. Jeżeli jednak środki bezkrwawe wystarczą do obrony i zachowania bezpieczeństwa osób przed napastnikiem władza powinna ograniczyć się do tych środków, ponieważ są bardziej zgodne z konkretnymi uwarunkowaniami dobra wspólnego i bardziej odpowiadają godności osoby ludzkiej. Dzisiaj, biorąc pod uwagę możliwości, jakimi dysponuje państwo, aby skutecznie ukarać zbrodnię i unieszkodliwić tego, kto ją popełnił, nie odbierając mu ostatecznie możliwości skruchy, przypadki absolutnej konieczności usunięcia winowajcy są bardzo rzadkie, a być może już nie zdarzają się wcale”.

Nowe brzmienie paragrafu na temat kary śmierci

Zmieniony paragraf Katechizmu uznaje karę śmierci za niedopuszczalną:

„Wymierzanie kary śmierci, dokonywane przez prawowitą władzę, po sprawiedliwym procesie, przez długi czas było uważane za adekwatną do ciężaru odpowiedź na niektóre przestępstwa i dopuszczalny, choć krańcowy, środek ochrony dobra wspólnego. Dziś coraz bardziej umacnia się świadomość, że osoba nie traci swej godności nawet po popełnieniu najcięższych przestępstw. Co więcej, rozpowszechniło się nowe rozumienie sensu sankcji karnych stosowanych przez państwo. Ponadto, zostały wprowadzone skuteczniejsze systemy ograniczania wolności, które gwarantują należytą obronę obywateli, a jednocześnie w sposób definitywny nie odbierają skazańcowi możliwości odkupienia win. Dlatego też Kościół w świetle Ewangelii naucza, że kara śmierci jest niedopuszczalna, ponieważ jest zamachem na nienaruszalność i godność osoby, i z determinacją angażuje się na rzecz jej zniesienia na całym świecie”.

List do biskupów

Kongregacja Nauki Wiary w specjalnym liście do biskupów całego świata wyjaśniła powody zmiany n. 2267 Katechizmu Kościoła Katolickiego na temat kary śmierci. Podkreśliła w nim rozwój nauki Kościoła w kierunku coraz większej świadomości, iż kara śmierci jako nieodwracalna podważa godność osoby ludzkiej, którą ma również przestępca winien nawet najcięższych zbrodni.

Autorzy listu podkreślili rolę św. Jana Pawła II na drodze do zmiany podejścia Kościoła do kary śmierci. Odwołali się do encykliki Evangelium vitae i zacytowali fragment papieskiego orędzia na Boże Narodzenie 1988, w którym Jan Paweł II wyraził życzenie, aby umocniło się na całym świecie poparcie dla stosownych i pilnie potrzebnych działań, które położą kres … karze śmierci”. Wspomnieli również o kontynuacji tej idei przez kolejnych papieży.

W dokumencie pojawiają się również słowa Papieża Franciszka, które argumentują wprowadzoną do Katechizmu zmianę: „dzisiaj kara śmierci jest niedopuszczalna, jakkolwiek poważna byłaby zbrodnia skazanego człowieka”. Kara śmierci, bez względu na sposób jej wykonania, „oznacza traktowanie okrutne, nieludzkie i poniżające”. Ponadto należy ją również odrzucić „ze względu na wadliwą wybiórczość systemu karnego i możliwość wystąpienia błędu sądowego”. To właśnie w tym kontekście Franciszek wezwał do rewizji sformułowania Katechizm Kościoła Katolickiego w sprawie kary śmierci, stwierdzając, że „niezależnie od tego, jak poważne mogłoby być popełnione przestępstwo, kara śmierci jest niedopuszczalna, ponieważ wymierzona jest w nietykalność i godność osoby ludzkiej”.

Kongregacja Nauki Wiary  podkreśla, że nowe sformułowanie n. 2267 Katechizmu wyraża „autentyczny rozwój doktryny, który nie stoi w sprzeczności z wcześniejszym nauczaniem Magisterium. To uprzednie nauczanie można wyjaśnić w świetle podstawowych obowiązków władzy publicznej, by chronić dobro wspólne w sytuacji społecznej, w której sankcje karne są różnie rozumiane i zachodziły w środowisku, w którym trudniej było zapewnić, aby przestępca nie mógł ponownie popełnić swej zbrodni”.

W zakończeniu listu pojawiają się słowa wyrażające nadzieję na „pełen szacunku dialog z władzami politycznymi”, który doprowadzi do wyeliminowania „prawnej instytucji kary śmierci, tam gdzie kara ta nadal obowiązuje”.

Pełny tekst listu Kongregacji Nauki Wiary można przeczytać tu

Czytaj po norwesku