Historyczny moment dla imigrantów w Norwegii?

Dyskusja panelowa od lewej: Arnfinn Midtbøen, Zoja Ghimre, Justyna Bell, Waldemar Szyngwelski  i Marta Bivand.

Podczas czwartkowego seminarium w PRIO zaprezentowano ostatnie wyniki badań na temat emigracji zarobkowej i polityki integracyjnej w Norwegii. Wielu uczestników tego wydarzenia nie miało wątpliwości, że jest to moment przełomowy, mogący stać się początkiem pozytywnych zmian, które odczują emigranci zarobkowi w Norwegii.

Tekst i zdjęcia: Marta Tomczyk-Maryon

Badania naukowe, które prowadzi PRIO (The Peace Research Institute Oslo) mają duże znaczenie dla imigrantów i uchodźców w Norwegii. Badając i dokumentując sytuację tych grup na rynku pracy i ich miejsce w społeczeństwie norweskim, naukowcy dokumentują główne problemy, z którymi borykają się osoby przyjeżdżające do Norwegii.

Smutne „tajemnice”

Wskazanie oraz opisanie bolączek i poważnych problemów, z jakimi muszą się mierzyć między innymi imigranci z Polski, dostarcza politykom argumentów, że należy podjąć działania poprawiające tę sytuację. Do tej pory wiele rzeczy było „powszechnie wiadomych”. Osoby z Polski i Litwy wciąż spotykają się z sytuacją wykorzystywania przez pracodawców, niepłacących za nadgodziny, a gdy pojawiają się przestoje w zleceniach, zwalniających ludzi. Nie jest tajemnicą również to, że większość wypadków w pracy nie jest zgłaszana, a pracownicy często zostają bez żadnej pomocy i nie mogą ubiegać się o odszkodowanie.

Raport PRIO, a także związane ze wspomnianymi problemami artykuły, które ukazały się w norweskiej prasie, pokazują „czarno na białym”, że sytuacja pracowników w niektórych branżach jest bardzo zła, a norweska polityka integracyjna jest niezadowalająca.

Wyniki pracy naukowców, co bardzo cieszy, znalazły już przełożenie na konkretne działania. Seminarium odbyło się 15 grudnia, dokładnie dwa dni po przyjęciu przez norweski rząd propozycji nowej polityki integracyjnej, zaproponowanej przez NOU – rządową grupą roboczą, zajmującą się problemami społecznymi.

Wzmocnić działania przeciwko dumpingowi socjalnemu

Seminarium otworzyła Marta Bivand, współdyrektor Centrum Migracyjnego PRIO i autorka wielu publikacji na temat emigracji 

Następnie Arnfinn Midtbøen, profesor socjologii na UiO i szef NOU ds. polityki integracji i pracowników migrujących, promowanej od 13 grudnia 2022 r., przedstawił wyniki badań. W jego wystąpieniu znalazło się wiele interesujących kwestii i faktów.  Dane liczbowe pokazały, że od roku 2006 nastąpił gwałtowny napływ imigrantów zarobkowych i że obecnie 65 procent imigrantów w Norwegii pochodzi z krajów UE, głównie z Europy środkowej i wschodniej. Badania pokazują, że kryzys, w tym przypadku czas pandemii, negatywnie odbił się głównie na imigrantach, ponieważ to właśnie oni w pierwszej kolejności tracili pracę. Nierówności widać także w poziomie wynagrodzenia – pensje imigrantów są przeważnie niższe niż średnie wynagrodzenie Norwegów na analogicznych stanowiskach. Są oni również o wiele częściej narażeni na wypadki w pracy. Jest to również grupa, która w o wiele mniejszym stopniu jest zrzeszona w związkach zawodowych i tym samym, o wiele bardziej narażona na wykorzystywanie na rynku pracy.

Midtbøen podkreślił, że imigranci z Polski są grupą zróżnicowaną – część osób doświadcza dyskryminacji i wykorzystywania w pracy, jednak inni nie mają takich problemów. Oczywiście tworzenie polityki integracyjnej w takiej sytuacji i dla takiej grupy jest dużym wyzwaniem. Nie ma jednak wątpliwości, że pewne działania są konieczne do wprowadzenia od razu. PRIO i NOU w wielu sprawach się zgadzają, jak przyznał Arnfinn Midtbøen:

- Nie ma wątpliwości, że trzeba wzmocnić działania przeciwko dumpingowi socjalnemu i walczyć z przestępstwami kryminalnymi na rynku pracy – powiedział norweski socjolog.

Inwestycja opłacalna dla wszystkich

W drugiej części seminarium odbyła się dyskusja panelowa, w której - poza Arnfinnem Midtbøenem i Martą Bivand - uczestniczyli goście, którzy na co dzień pracują z Polakami w Norwegii. Byli to Justyna Bell - socjolog z OsloMet , Zoja Ghimre, która od 2019 roku kieruje projektem „Polski Dialog” oraz Waldemar Szyngwelski - kierownik jednego z oddziałów krajowych Caritas Norwegia.

Goście wyrazili zadowolenie z wyników pracy PRIO i NOU. Podkreślano m.in., jak ważne jest wsparcie nauki języka – darmowej lub finansowanej w równym stopniu przez pracodawców, gminy i samych pracowników. Mówili również o konieczności zwrócenia uwagi na sytuację dzieci imigrantów oraz wyrównanie szans edukacyjnych. Podkreślili, że dobra polityka integracyjna i poprawienie sytuacji m.in. polskich pracowników na norweskim rynku pracy stanowią dobrą inwestycję, która opłaca się zarówno rządowi, społeczeństwu, jak i samym imigrantom.

Pozostaje mieć nadzieję, że norweski rząd, który wykonał już pierwszy krok w dobrym kierunku, w najbliższym czasie wcieli w życie działania, realnie poprawiające sytuację imigrantów w Norwegii.